Nếu bánh ở đồng bằng thường có hương vị nhẹ nhàng, chinh phục khẩu vị của đại đa số thực khách thì bánh ở miền núi lại có một nét riêng, không phải ai cũng dễ dàng thích nhưng đã nếm thử thì lại ấn tượng khó quên. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu về món bánh ngải của dân tộc Tày ở Cao Bằng.
Bánh ngải là đặc sản nổi tiếng của dân tộc Tày. Trước đây, khi đời sống của người dân còn nhiều khó khăn, bánh ngải thường chỉ được dùng trong các lễ hội mừng lúa mới, lễ tết hay các ngày lễ quan trọng của dân tộc Tày. Ngày nay, khi đời sống của các dân tộc miền núi được nâng cao, người Tày đã sử dụng bánh ngải như một loại bánh ăn hàng ngày, vừa để làm bán vừa làm để dùng trong những ngày nông nghiệp nhàn nhã.
Hình dáng bánh ngải
Bánh có hình dáng và cách làm gần giống với món bánh dày của dân tộc Kinh miền xuôi. Chỉ khác là thay vì màu trắng, bánh ngải của người Tày có màu xanh bắt mắt, tươi mát đặc trưng của thiên nhiên. Bằng sự khéo léo và thông minh, người Tày đã kết hợp gạo nếp với cây ngải cứu – thứ rau ăn hàng ngày, để tạo ra món bánh vừa thơm ngon trong những ngày nông nhàn, lại vừa có khả năng chữa được nhiều loại bệnh.
Để làm ra được món bánh vừa ăn cần phải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ và công phu. Từ cách chọn lá, chọn gạo nếp cho tới nhân bánh. Nếu không cẩn trọng bánh có thể bị nhão, không thơm. Người ta thường nhìn cách làm bánh ngải để đoán tính cách, sự khéo léo của những người con gái Tày.
Cách chế biến cầu kỳ, công phu
Để chế biến được món bánh ngải, đồng bào Tày dùng hai nguyên liệu chính. Đó là gạo nếp nương dẻo thơm và rau ngải. Ngải vốn là loại rau được người Tày trồng nhiều trong vườn nhà hoặc mọc hoang nhiều ở ven suối. Nên nguyên liệu này lúc nào cũng sẵn có. Người Tày thường lựa loại gạo nếp trồng trên nương rẫy, dẻo, trắng và thơm ngon để làm bánh.
Công đoạn chế biến bánh ngải khá cầu kỳ. Rau ngải sẽ là nguyên liệu quyết định làm nên món bánh ngải. Người Tày hái ngọn non của rau ngải, rửa sạch, cho vào nồi đun với nước tro khoảng một giờ. Sở dĩ ninh lá ngải với tro của cây nứa hoặc vỏ đỗ xanh vì như thế lá ngải sẽ nhanh nhừ, giữ được màu xanh tươi chứ không bị vàng úa. Sau khi ninh, lá ngải được vớt ra, rửa sạch với nước lã cho sạch tro. Rồi giã nhuyễn, vo thành từng viên lá ngải màu xanh đậm.
Đối với gạo, phải vo sạch, ngâm nước ấm từ 4-8 giờ, sau đó đem đi đồ xôi. Khi đồ xong, cho xôi vào cối giã cùng lá ngải đã giã nhuyễn trước đó. Cần lưu ý là sau khi được xôi phải đem giã ngay. Thì mới cho mẻ bánh mềm, mịn và dẻo. Khi bánh đã nhuyễn, chuyển sang màu xanh sẫm khá bắt mắt, người ta dùng tay nặn thành từng chiếc bánh tròn. Muốn bánh không dính tay, người nặn bánh sẽ thoa ít dầu ăn lên lòng bàn tay.
Hương vị đặc biệt của bánh
Bánh ngải được chia làm 2 loại, loại có nhân và loại không nhân. Nếu làm bánh có nhân thì việc chuẩn bị nhân bánh có tính quyết định. Nhân bánh ngải thường được làm từ đỗ xanh hay lạc. Trộn đều đỗ xanh với đường phèn, sau đó đồ cho chín đỗ. Còn nếu dùng lạc thì sẽ băm nhỏ lạc rồi chưng cùng với đường, vừng để phần nhân thêm đậm đà và cuốn hút. Cũng có nơi, nhân bánh ngải được làm từ hạt vừng rang giã nhỏ trộn lẫn đường phên. Sau đó đảo qua lửa cho đường chảy ra rồi để nguội để có độ sánh đặc.
Bánh ngải của người Tày có hương vị rất đặc biệt tưởng chừng như khó ăn mà thực sự không phải như vậy. Đó là sự kết hợp giữa thơm dẻo của bột nếp, vị mát, hơi tê tê không hề đắng của ngải cứu, dễ ăn và không ngấy; nhân đường và vừng ngọt đậm đà. Vị hăng hăng, thơm thơm rất lạ của lá ngải dung hòa cái dẻo, ngọt, thơm của nếp đường.
Miếng bánh làm ta liên tưởng đến sự tươi non của đồi nương, sự hoang dã của núi rừng, như gói cả mùa xuân mát trong. Nếu ai đã từng ăn một lần sẽ không thể nào quên mùi vị của loại bánh dân dã này. Trước đây, loại bánh này chỉ được người Tày làm trong những dịp lễ tết quan trọng, nay với sự ưa thích của thực khách trong nước, đặc biệt là khách du lịch, món bánh này đã được làm phổ biến, trở thành quà tặng rất có ý nghĩa.
Bài Viết Tương Tự
Hồ Ngọc Hà chăm con vẫn không quên hỗ trợ thiết bị y tế cho Bắc Giang
Hủ tiếu Mỹ Tho: món ăn mang đậm hương vị Nam Bộ
Top 5 món ngon truyền thống nổi tiếng của đất nước Ai Cập